Jan Vrijman, pseudoniem van Jan Hulsebos (Amsterdam, 12 februari 1925 – 30 mei 1997) was een Nederlands journalist, columnist en cineast. Hij schreef jarenlang onder het pseudoniem Journaille een column in Het Parool, en maakte het begrip “nozem” bekend.
In winter van 1963/1964 kwam hij naar het Schiermonnikoog om de eilanders te filmen. “Als je oud geworden bent en je hebt niets meer in de wereld te zoeken, dan ga je terug naar het eiland waar je geboren bent”. Zo begint de documentaire “Eilandbewoners” van Jan Vrijman die op 22 maart 1964 werd uitgezonden op tv door de VARA. Met dank aan deze omroep mogen wij de film nu gebruiken.
In zijn documentaire toont Vrijman de sterke karakteristiek van het leven in een kleine geïsoleerde eiland gemeenschap in de jaren zestig, de bijzondere plaats van de vrouwen, de rust op het eiland die echter verstoord dreigt te worden door (toen al) plannen voor gaswinning.
In de film zien we uitgebreid Martin van Waning aan het woord die van 1932 tot zijn dood in 1972 woonde en schilderde op het eiland. Ook maakte hij het standbeeld de Schiere Monnik op de Willemshof. Vervolgens leest Jacob Fenenga (1888 – 1972) zijn beroemde gedicht “Wat biint ús oon dat lytj stok greeuwn?” (Wat bindt ons aan dat stukje grond) voor, dat nu als onderdeel van de Taalroute op de bushalte aan de Oosterreeweg staat. In de film komen meer eilanders aan het woord: Wilhelm Donraadt, Jitze Scheepstra, Hester Sissingh, Betje Weber-Hoekstra, Bauke Henstra, Trijntje Visser, Sytze Schut, Johannes Kooistra, Jan IJjes Teertstra en vele anderen.
Het is de 90e film in het filmarchief, de film is te zien in de Dick Kool saal in het Koningshuis en voor een klein bedrag thuis te bekijken via de webwinkel.
Beelden uit de film