Bron: Leeuwarder Courant
Gebruikte bronnen:
Abrahamse J., Waddenbulletin, jaargang 27, nummer 1, februari 1992.
Archief van de Stichting De ouwe Pôlle.
Archief van ’t Heer en Feer
Buisman, J. Bar en Boos, Bosch en Keuning, Baarn, 1984.
Buisman, J. Duizend jaar weer, wind en water in de lage landen, van Wijnen, Franeker, delen 1 t/m 7,1995-2019.
Caescooper, A.C. Nootysyboeck. Hs. Gemeente -Archief Zaanstad.
Couwenhoven, R. en Snoep, H. Een zee van ijs. De Vrieseborch, 2001.
Couwenhoven, R.; BZZTôH, ’s Gravenhage, uitgave HMP, 1999.
De Togt naar Ameland door dominee H. van Berkum.
Frisia Catholica 1946 van pastoor L.J. van der Heyden
Gouw, J. ter; De Volksvermaken
Het Parool, 4 maart 1963
Leeuwarder Courant, 5 maart 1929
Leeuwarder Courant, 31 oktober 1975
Leeuwarder Courant, 25 maart 1963
Nieuwe Provinciale Courant 4 maart 1963
Niemeijer, Jan A.; Wadlopen; Triangelreeks, 1973
Pôllenpraat van Stichting De ouwe Pôlle
Rijksarchief Ljouwert
Schylge myn Lântse, diverse nummers
Staal, A. Johannes Hermannus Haversmidt en zijn tocht naar Ameland, Pôllepraat, 48, februari 2006.
Van der Werff, S. Wadden-ijstochten Schiermonnikoog winter 1928-1929; Uitgave S.W. Mollema, 1982.
Wal, Johan van der Winter 1929: over bevroren Waddenzee fietsend naar Terschelling, Cornelis Douwes 152, 2003.
Wassenbergh, A. Souvenirs van ijstochten over de Zuiderzee uit vroegere tijden. “Uit het peperhuis”, Uitgave van de Vereniging “Vrienden van het Zuiderzeemuseum”, eerste serie, no 8, februari 1955.
Naaidoos fam. Visser-Fenenga K3683
Bronnen:
Staveren, R. van e.a.., Het Schiermonnikoger Zeemanscollege en Pensioenfonds, 2009
Teensma, H.D., Schiermonnikoger Geslachten, 1989
Teensma, J., Zeevaarders van Schiermonnikoog (1800-1914), 2005
Informatie van de familie Zweverink-van Bodegom, waarvoor mijn hartelijke dank.
Algemeen Handelsblad 25 september 1868.
1 Voor de leesbaarheid vermeld ik in de eindnoten alleen de krantentitel en de datum. De krantenberichten staan vol fouten en spreken elkaar vaak tegen, maar geven voldoende informatie voor een goed beeld.
2 Geboren op 11 mei 1874 te Hoogezand.
3 Eén van zijn dochters is Hendrika Maria Kerstholt. Zij trouwde met mijn opa, Antonius Joseph Straatman.
4 Die noemt het eerst Kerstholt’s Lunchroom en verandert de naam later in Bij Koos Kerstholt. In Het Nieuwblad van het Noorden van 7 juni 1957 staat nog een leuke anekdote over zoon Koos, die na de oorlog bekendheid genoot als amateur-toneelspeler en -regisseur.
5 Dubbelhuis Marga , nu Badweg 77 en 77a, wordt later door kapper Oeds Simon Feitsma uit Groningen gekocht. Zie genealogieonline.nl/stamboom-weening/I119178.php . Huis Koos is -met dank aan Schiermonnikoger David de Boerlater in het bezit van een broer van Anton Pieck.
Duinrust, nu Badweg 79, wordt op 26 januari 1957 door de Groningse reder Jan Boerma, getrouwd met Geertje Eppinga en wonend aan de Hofstede de Grootkade 14, verkocht aan de familie Mulder. Zie duinrustbadweg79.nl/historie/terugblik
6 Het is voor mij niet te achterhalen op welke plek het huis gestaan heeft. Het ligt voor de hand dat het ten westen van de huizenrij aan de Badweg lag.
7 Het Nieuwsblad van het Noorden van 23 augustus 1922
8 Zie tilburgershoudenvan.com/2016/08/20/kinder-herstelling-en-vakantiekoloniehuis/. Het lijkt me niet waarschijnlijk dat in het destijds verzuilde Nederland het protestantse Elim in aanmerking kwam voor zijn steun. Het katholieke vakantiehuis bezit een kapel, die valt onder de parochie van Dokkum.
9 De Noord-Ooster van 19 december 1922
10 Het Nieuwsblad van het Noorden van 21 augustus 1922
11 Het Nieuwsblad van het Noorden van 19 april 1924
12 Het Nieuwsblad van het Noorden van 2 februari 1923.
13 Hilbert de Vries maakte mij attent op een artikel in het Nieuwsblad van het Noorden van 3 augustus 1923.
14 https://knmi.turmin.com bevestigt dat het in de weken voor de brand erg droog is.
15 Het Nieuwsblad van het Noorden van 14 oktober 1929.
16 Zoon van slager Willem Fenenga en Aukje van Laar. Op https://www.genealogieonline.nl/het-eilandschiermonnikoog/I4093.php
17 Er worden veel spellingswijzen van Fenenga gebruikt door de journalisten: Feeringa, Feninga, Veninga of Veenstra. Vermoedelijk hebben ze de echte naam nooit gelezen, maar slechts op het eiland of in de rechtbank gehoord. Opmerkelijk is dat bovengenoemde namen niet of nauwelijks op Schiermonnikoog voorkomen/-kwamen en Fenenga juist vrij vaak. Edzard heeft twaalf broers en zussen. In het Nieuwsblad van het Noorden van 6 mei 1924 plaatst Fenenga een advertentie waarin hij voor het zomerseizoen een ervaren slagersbediende zoekt. De huisnummers van de slagerij en Fenenga’s geboortehuis schelen niet veel, 234 en 231, dus de panden hebben ongetwijfeld dicht bij elkaar gestaan.
18 Het kadaster gaf elk huis een nummer. Het huidige systeem van straatnaam plus nummer bestond nog niet.
19 Hans Hamersma, auteur van Het Eiland Schiermonnikoog gaf mij veel tips. In het Algemeen Handelsblad van 9 augustus 1916 staat dat er tijdens de Eerste Wereldoorlog in Nederland voedselschaarste heerste, die de regering dwong tot diverse o.a. distributiemaatregelen. Hieronder viel ook het verbod op het zonder vergunning slachten van vee, mede om de productie van zuivel op gang te houden. Slager Fenenga heeft blijkbaar het verbod overtreden en ging in beroep (appèl) tegen het vonnis.
20 Jacob Willem “jack” Fenenga volgens MyHeritage
21 De Leeuwarder Courant van 17 oktober 1931. Vermoedelijk in het ziekenhuis.
22 Het Nieuwsblad van het Noorden van 5 juni 1934.
23 Notaris Bolwijn uit Anjum -hij komt later in het verhaal nogmaals voor- veilt op 18 december het nieuwgebouwde riant
gelegen woon- en winkelhuis publiekelijk in Hotel Van der Werff.
24 De Leeuwarder Courant van 27 september 1934 en Het Nieuwsblad van het Noorden van 15 april 1935. Op 24 juni 1935 is het faillissement afgewikkeld. Het echtpaar Edzard Fenenga en Louisa Riddering verhuist later naar Ede en woont vanaf 20 april 1937 in Den Haag. Fenenga wordt er handelsreiziger. Op 1 december 1942 wordt hun zoon Willem Laas Edzard Fenenga geboren. Op genealogie.nl staat opmerkelijk genoeg dat de zoon én beide ouders in 1949, na april, overlijden.
25 Louisa Riddering, is een dochter van Laas Riddering en Willemke Westra. Laas’ broer is Sijtze Riddering, Georg Anne’s vader.
26 Een journalist parafraseert de woorden van Riddering de rechtszaal. Fenenga heeft in 1935 één kind, zijn vierjarige zoontje Jacob Willem.
27 De Tribune van 16 oktober 1935.
Specifieke bronnen:
Bakker, T.W.M., Klijn, J.A., van Zadelhoff, F.J. (1979). Onderzoeksproject Nederlandse duinvalleien. Deelrapporten Vlieland, Terschelling, Ameland en Schiermonnikoog. Delft: Studie- en informatiecentrum voor milieu-onderzoek.
Isbary, G. (1936). Das Inselgebiet von Ameland bis Rottumeroog. Morphologische und hydrographische Beitrage zur Entwicklungsgeschichte der friesischen Inseln. Diss. Frankfurt/Main
Mellema, L. (1973). Schiermonnikoog: Lytje pole (Ser. Fryske akademy, nr. 438). Haren: Knoop & Niemeijer.
Oosten, M. F. van, Steur, G. G. L., Heijink, W., de Bakker, H., Boersma, O. H., & Hamming, C. (1986). Bodemkaart van Nederland schaal 1: 50.000: toelichting bij de kaarten van de Waddeneilanden Vlieland, Terschelling, Ameland, Schiermonnikoog. Stiboka.
Lees hier de masterscriptie van Lisanne Rietveld
Green beach vegetation dynamics explained by embryo dune Development
Rust en ruimte op Schiermonnikoog, portret van het eiland in EO-visie van 22 augustus 2021
De roep van de zee, Stella van Acker
De Herdershut, afzien en verliefd worden
Kabel dwars door Waddennatuur en Position Paper
Boter bij de Vis voor Boeren op Schiermonnikoog, laten eerste kazen Van Schier maken op de vaste wal
Joke Folmer ‘Ik heb veertien maanden gewacht op mijn executie
Op Schiermonnikoog komt het licht van vuurtorens tot klinken
Jachthoorn van Kees van der Wal K3690
Jan Loman-collectie Schiermonnikoog K3641 t/m 3664
Schilderij visser door G.W. Visser K3640
Klaas Onnes: Schilderij van de stranding van het stoomschip Kay. K3689