Maarten de Graad is bouwhistoricus en architectuurfotograaf. Zijn interesse gaat uit naar de bouwkunst uit de 19-de en 20-ste eeuw en in het bijzonder naar het industrieel erfgoed, het Nieuwe Bouwen en de Wederopbouwarchitectuur. Hij schrijft o.a. voor Heemschut.
Bron:
1. Van Opduin tot Dockboot, 2019
Foto’s recreatiewoningen:
Dr. Michiel Verweij
Handschriften en Oude drukken
Koninklijke Bibliotheek van België (KBR)
Brussel
OG Latijnse literatuur
KU Leuven
Bronnen:
1. Cf. M. Verweij, ‘Het kloosterverleden van Schiermonnikoog’, ’t Heer en Feer. Tijdschrift van de Cultuurhistorische vereniging ’t Heer en Feer Schermonnikoog, 24 (2022): 1 ‘Inleiding’, 24-1, 4-7; 2 (oorkonde van 1440), 24-2, 4-7; 3 ‘Slot’ (oorkonde van 1465), 24-3, 4-13 (met aanvullingen op www.theerenfeer.nl/2022-3).
2. Cf. W.W. Buma, ‘Schiermonnikoog – de Lauwers – de Scholbalg’, De vrije Fries, 12 (1873), 337-412 (met editie, vertaling en facsimile in de bijlagen).
3. Cf. o.m. L. Mellema, Schiermonnikoog. Lytje Pole (Haren, 1981²), pp. 32-45; A. van der Helm, Twee oorkonden en een kwestie (Themanummer ’t Heer en Feer, 2015, 2-14.
4. nob(is): Buma leest hier (o.i. ten onrechte) nostris.
5. curte(m): ante corr. curta(m) ut uidetur.
6. (con)secrata: (con)secreta ms.
7. nec: er lijkt eerder net te staan, dat ook duidelijk gescheiden is van het er bij aansluitende non dat volgens onze spellingsgewoonte er één woord mee zou vormen, necnon..
8. oportu(n)o: orportu(n)o ms.
9.
10 propter: blijkbaar een correctie door de kopiist. Deze begon te schrijven q, wellicht voor het volgende woord quod, tenzij hij q(ua)p(ro)pter in zijn hoofd had. Het volgende quod maakt dat evenwel overbodig en vereist enkel het voorzetsel.
Schilderij (1887 z.n.) van driemaster Jan & Carel, geschonken door Bert Schuchmann
Duitse stafkaart uit 1940 ‘Schiermonnikoog 2 Ost’
Dichtbundel van Banck: Zeepbellen, Lyrische Dichtproeven K3828
Cas Straatman, geboren in 1968, is opgeleid als pianist, zowel klassiek als jazz, aan het Prins Claus conservatorium in Groningen. Na zijn afstuderen werd hij daar begeleider bij de zanglessen en docent liedbegeleiding en jazzkoor. Freelance-activiteiten voert hij uit onder de naam Musica Son.
Hij is redacteur van dit blad en achterkleinzoon van Kerstholt.
Met dank aan Titia Bouma voor de Russische vertaling.
Voetnoten:
23. Geeske Bisschop, g.bisschop@dkh.nl, medewerker van het Koninklijk Huisarchief attendeerde mij op de website https://www.elsinga-s.nl/altijdstrijdvaardig/Toevalsvondsten%20met%20Bron%20Letter%20Vis%20-%20Vr.pdf
Blz. 4: Visscher Jan D. —- Filatoff Nicander , Luitenant Ridder, Commanderende de Russische keizerlijke brik de Ajax thans liggende te Zoutkampen zo veel nodig gesterkt Harmens Hermanus, zoon van Wijger (genealogieonline.nl/stamboom-griffioen-koster/I101684.php) representerende Harmens Wijger (geboren in 1764 in Drachten, is zeehandelaar, burgermeester van Harlingen en de Russische consul https://www.genealogieonline.nl/stamboom-griffioen-koster/I101684.php ) als Russisch Keizerlijk Consulair agent voor Vrieslandenz. een door alle genoemden ondertekende brief aan de Gouverneur van Vriesland betreffende de geldspeciën en verdere goederen thans berustende bij de strandvonder van Westdongeradeel , tevens een Rekening wegens schaden en Bergloonen aan Schregardus Fredri. E., Groen Bote K., Jong de Louw Attes, Boer de Thijs Heijes, Groen Gerlof, Zeilinga Menne M., Visser Ate Jans, Groen Bote Tietes, Basseleur Goitzen J., Post W. A., Visscher Jan D., Visscher Tieke E., Hoekstra Gerlof F., Dijkstra Pieter P., Mans Willem R., Vanger L., Walsma T. N. van beroep Policedienaar, Akkermans M. S. en Rittenberg Jacobus Policedienaar, enz. jaar 1822 (8)
Blz. 5/6: Visscher Tieke E. —- Filatoff Nicander , Luitenant Ridder, Commanderende de Russische keizerlijke brik de Ajax thans liggende te Zoutkampen zo veel nodig gesterkt Harmens Hermanus representerende Harmens Wijger als Russisch Keizerlijk Consulair agent voor Vrieslandenz. een door alle genoemden ondertekende brief aan de Gouverneur van Vriesland betreffende de geldspeciën en verdere goederen thans berustende bij de strandvonder van Westdongeradeel , tevens een Rekening wegens schaden en Bergloonen aan Schregardus Fredri. E., Groen Bote K., Jong de Louw Attes, Boer de Thijs Heijes, Groen Gerlof, Zeilinga Menne M., Visser
Ate Jans, Groen Bote Tietes, Basseleur Goitzen J., Post W. A., Visscher Jan D., Visscher Tieke E., Hoekstra Gerlof F., Dijkstra Pieter P., Mans Willem R., Vanger L., Walsma T. N. van beroep Policedienaar, Akkermans M. S. en Rittenberg Jacobus Policedienaar, enz. jaar 1822 (8)
Blz 12: Visser Ate Jans—- Filatoff Nicander , Luitenant Ridder, Commanderende de Russische keizerlijke brik de Ajax thans liggende te Zoutkampen zo veel nodig gesterkt Harmens Hermanus representerende Harmens Wijger als Russisch Keizerlijk Consulair agent voor Vrieslandenz. een door alle genoemden ondertekende brief aan de Gouverneur van Vriesland betreffende de geldspeciën en verdere goederen thans berustende bij de strandvonder van Westdongeradeel , tevens een Rekening wegens schaden en Bergloonen aan Schregardus Fredri. E., Groen Bote K., Jong de Louw Attes, Boer de Thijs Heijes, Groen Gerlof, Zeilinga Menne M., Visser Ate Jans, Groen Bote Tietes, Basseleur Goitzen J., Post W. A., Visscher Jan D., Visscher Tieke E., Hoekstra Gerlof F., Dijkstra Pieter P., Mans Willem R., Vanger L., Walsma T. N. van beroep Policedienaar, Akkermans M. S. en Rittenberg Jacobus Policedienaar, enz. jaar 1822 (8)
Blz 12: Visser Ate Jans Visser te Moddergat/Paesens—- Hartmans H. D. (Hartman Dirks) Assessor en Strandvonder van Westdongeradeel heeft ten overstaan van Tuinema Pieter Siegers, Slaterus Wolter, Kelder Johannes en Glint de Lume Andreas Commiesen bij de Directie van In en Uitgaande Regten en Accijnsen overgegaan tot het inventariseren van de aan wal gebrachte goederen te Moddergat onder Nes door de schippers en visschers aldaar van het op 06-12-1821 tusschen Schiermonnikoog en de Engelsmansplaat vergane Russische Oorlogs Brikschip de Ajax komende van Kronstadt op weg naar Kamschalka met als Capitein Filatoff Nicander enz. jaar 1821 (25)
Blz. 49: Visser Jan Douwes Visser te Moddergat/Paesens—- Hartmans H. D. (Hartman Dirks) Assessor en Strandvonder van Westdongeradeel heeft ten overstaan van Tuinema Pieter Siegers, Slaterus Wolter, Kelder Johannes en Glint de Lume Andreas Commiesen bij de Directie van In en Uitgaande Regten en Accijnsen overgegaan tot het inventariseren van de aan wal gebrachte goederen te Moddergat onder Nes door de schippers en visschers aldaar van het op 06-12-1821 tusschen Schiermonnikoog en de Engelsmansplaat vergane Russische Oorlogs Brikschip de Ajax komende van Kronstadt op weg naar Kamschalka met als Capitein Filatoff Nicander enz. jaar 1821 (25)
Schregardus Fredri is misschien Frederik Hendriks Schregardus (1748-1826) , wonende in Wierum, of Schregardus Frederik Eelzes (Paesens) (http://docplayer.nl/170233737-Feyes-n-g-schiermonnikoog-schipper-open-sloep-onder-de-4-ton.html) voor de vissers uit Paesens, zie ook https://hvnf.nl/index/Moddergat%20overlijden%201812-1947.htm
24. 02 januari 1823 Krant: NSC – Nederlandsche Staats Courant
Advertentie. Opperstrandvonderij. Tussen de nacht van den 5 en 6 november 1821, is alhier bij Schiermonnikoog gestrand het Frans brikschip L’ERNEST, kapitein Morin, waarvan onder anderen alhier geborgen is een grote partij van deszelfs zeilen, enig touwwerk, en een weinig van deszelfs lading, bestaande in een klein partijtje haar, waarvan tot nog toe geen eigenaren of reclamant zich hebben opgedaan; zo worden diegenen, welke verkiezen, daarvan reclame te doen, opgeroepen, om, binnen zes weken, na dato dezes, hunne reclames aan de strandvonder van gemeld eiland in te zenden. De strandvonder van Schiermonnikoog, R.M. Fenenga.
Blz.49, over L’Ernest: 24 november 1821
Visser Jan Douwes—- Hartmans H. D. (Hartman Dirks) Assessor van Westdongeradeel heeft ten overstaan van de ambtenaren Tuinema Pieter Siegers, Slaterus Wolter, Glint de Lieme Andreas en Keller Johannes overgegaan tot het inventariseren en beschrijven van de goederen geborgen door de visschers uit het Moddergat onder Nes aan land gebracht van een op het Nooderstrand van Schiermonnikoog gestrand Brikschip in de gevonden papieren staat dat het schip van Petersburg naar Havre de Grace en Rouen onderweg was en dat de naam van het schip L’Ernest is gevoerd geweest door de Kapitein Morin J., de bergers van de goederen zijn; Vanger Age Lieuwes, Dijkstra Sjoerd Johannes, Hoekstra Gerlof Foppes, Dijkstra Pieter Pieters, Ley Monte Martens, Schregardus Fredrik E., Visser Jan Douwes, Groen Bote K., Groen Bote T., Boer de Thijs Hayes, Camminga Sijmon Hendrik, Zwart Sybren Ruurds, Wieringa Lieuwe Sytzes, Basteleur Jelle, Post Weeltje A., Zeilinga Menne M., Vanger Hendrik L. Basteleur Goitzen J., Visser Take AE., Mans Willem R., Hiemstra Jelle Thomas bij elke berger wordt vermeld wat hij heeft geborgen aan goederen ook genoemd de Secreatris Klaasesz. Jan enz. jaar 1821 (9)
Klaassesz. J. secretaris van Westdongeradeel hij is gemagtigd door de weduwe Hoeksma en zoon betreffende het geborgen koper uit het schip L Ernest enz. jaar 1823 https://docplayer.nl/138599398-Invt-akte-toegang-11-anton-gerrit-musquetier-apeldoorn-samensteller-van-deze-index.html en https://www.waddenacademie.nl/fileadmin/inhoud/pdf/06-wadweten/WisWad/Archieven/Overzicht_archieven_scheepsrampen__schipbreuken__stranding_en_berging_van_schepen.pdf p.26: L’Ernest in 1821 gestrand. In het archief van Oostdongeradeel bij 1822.
RC – Rotterdamsche Courant
Type bericht: Strandingen, verongelukking en vermissing
Amsterdam, 13 november. Volgens rapport zouden bij Schiermonnikoog twee schepen op strand zitten. Men meldt, dien aangaande, van Paesens, van den 9 november, dat aldaar door vissers aangebragt was haar, pennen, veren, potasch, koper, enz. uit een brik, welke bij Schiermonnikoog onder water zat, komende, volgens zeggen, van Petersburg, en welke equipagie verongelukt zou zijn.
Krant: LC – Leeuwarder Courant
Type bericht: Strandingen, verongelukking en vermissing
Advertentie. De strandvonder van Westdongeradeel, presenteert na bekomen autorisatie van den heer gouverneur, ad opus jus habentium (opm: in het belang der rechtverkrijgenden), aan den meestbiedende te verkopen: plus minus 12.000 Nederlandse ponden Kamelenhaar en Kashmirwol; benevens een partij Paardenhaar en Schrijfpennen, alles door zeewater beschadigd en geborgen uit het verongelukte brikschip L’ERNEST, van Petersburg naar Havre de Grace en Rouen gedestineerd.
Wie gading maakt, komt op donderdag den 6 december 1821, des morgens ten 9 uren, in het Moddergat onder Nes.
(opm: in LC 191122 wordt van ditzelfde schip een partij van 350 staven rood koper geveild; in LC 070323 twee stukken touw) https://www.marhisdata.nl/zoeken&s=kronieken&year=1821 Schiermonnikoger Auwert Dijkstra is één van de beheerders van de website en hielp me op weg.
RC – Rotterdamsche Courant
Type bericht: Strandingen, verongelukking en vermissing
Amsterdam, 13 november. Volgens rapport zouden bij Schiermonnikoog twee schepen op strand zitten. Men meldt, dien aangaande, van Paesens, van den 9 november, dat aldaar door vissers aangebragt was haar, pennen, veren, potasch, koper, enz. uit een brik, welke bij Schiermonnikoog onder water zat, komende, volgens zeggen, van Petersburg, en welke equipagie verongelukt zou zijn.
Krant: LC – Leeuwarder Courant
Type bericht: Strandingen, verongelukking en vermissing
Advertentie. De strandvonder van Westdongeradeel, presenteert na bekomen autorisatie van den heer gouverneur, ad opus jus habentium (opm: in het belang der rechtverkrijgenden), aan den meestbiedende te verkopen: plus minus 12.000 Nederlandse ponden Kamelenhaar en Kashmirwol; benevens een partij Paardenhaar en Schrijfpennen, alles door zeewater beschadigd en geborgen uit het verongelukte brikschip L’ERNEST, van Petersburg naar Havre de Grace en Rouen gedestineerd.
Wie gading maakt, komt op donderdag den 6 december 1821, des morgens ten 9 uren, in het Moddergat onder Nes.
(opm: in LC 191122 wordt van ditzelfde schip een partij van 350 staven rood koper geveild; in LC 070323 twee stukken touw) https://www.marhisdata.nl/zoeken&s=kronieken&year=1821
25. ‘schreef de Brunet-consul aan graaf Nesselrod’. Graaf Van Nesselrode, van Duitse oorsprong, was minister van Buitenlandse Zaken in Sint-Petersburg.
26. Toezending aan de Plaatselijke Besturen van de Signalementen van vier Matrozen, die van de Russisch Keizerlijke Brik van Oorlog Ajax gedeserteerd zijn, om te worden opgespoord en bij ontdekking aangehouden en opgezonden 22 maart 1822 Nummer 25. Als voren van drie Matrozen van dezelfde Oorlogsbrik 27 juni 1822 Nummer 48.Idem van twee Matrozen van dezelfde Oorlogsbrik 22 augustus 1822 Nummer 62. Op books.google.nl/books?id=NgNCAAAAYAAJ&pg=PA4&dq=Russische+Keizerlijke+Brik+van+Oorlog+Ajax&hl=nl&sa=X&ved=2ahUKEwj1quSntKf1AhWGCuwKHelpAOoQuwV6BAgLEAY#v=onepage&q=Russische%20Keizerlijke%20Brik%20van%20Oorlog%20Ajax&f=false
27. Provinciaal Blad van Vriesland No. 25, gekregen via Tresoar
28. de signalementen in de verschillende bladen zijn verschillend in de details.
29. In de Leeuwarder Courant 19 april 1822, de Opregte Haarlemsche Courant van 16 april 1822 en de Leydse courant van 17 april 1822,op https://www.delpher.nl/nl/kranten/results?facets%5Bspatial%5D%5B%5D=Regionaal%7Clokaal&cql%5B%5D=%28date+_gte_+%2201-01-1822%22%29&cql%5B%5D=%28date+_lte_+%2230-12-1822%22%29&query=Ajax&coll=ddd&redirect=true&rowid=7
30. via Auwert Dijkstra
31. Provinciaal Blad van Vriesland No. 48, gekregen via Tresoar
32. Provinciaal Blad van Vriesland No. 62, gekregen via Tresoar
33. Meer informatie over de bemanning zou te vinden kunnen zijn bij Tresoar, op https://www.archieven.nl/nl/zoeken?mivast=0&mizig=210&miadt=36&micode=11&miview=inv2.
inventarisnummer 6077: https://www.archieven.nl/nl/zoeken?mivast=0&mizig=210&miadt=36&miaet=1&micode=11&minr=1229287&miview=inv2 , nummer 6080: https://www.archieven.nl/nl/zoeken?mivast=0&mizig=210&miadt=36&miaet=1&micode=11&minr=1229290&miview=inv2
34. kleinekerkstraat.nl/frames.php?p=graf&s=e en kleinekerkstraat.nl/frames.php?p=bewo&s=v&l=O
35. In de Rotterdamse Courant van 19 september 1822, op https://www.delpher.nl/nl/kranten/view?facets%5Bspatial%5D%5B%5D=Regionaal%7Clokaal&cql%5B%5D=%28date+_gte_+%2201-01-1822%22%29&cql%5B%5D=%28date+_lte_+%2230-12-1822%22%29&query=Ajax&coll=ddd&redirect=true&identifier=ddd:010391259:mpeg21:a0004&resultsidentifier=ddd:010391259:mpeg21:a0004&rowid=2 en in De Opregte Haarlemsche Courant van dezelfde datum.
36. http://impereur.blogspot.com/2019/04/1790-1863.html
Roos Nieweg is gepensioneerd docente zorg aan de Hanzehogeschool, woont in Groningen en bezit mede een huis op het eiland.
Zij doet de tekstbewerking van dit tijdschrift en doet onderzoek naar eilander historie.
Joke Folmer overleden op RTV Noord, Omrop Fryslan, NOS, in LC van 13 december ,Telegraaf van 28 december, NRC van 21 januari en Volkskrant 30 januari
Boek “Landschapsbiografie Waddengebied” door Meindert Schroor, uitgeverij Noordboek, december 2022
“Opgedonderd!” interview met Lutz Jacobi over bedreigingen in het waddengebied, in LC en DvhN van 31 december
“Waddenburgermeesters maken zich zorgen over leefbaarheid” in LC van 11 januari
“Het quaesieuse verdronken goud” over de eigendom van een strandvondst uit het in 1674 boven Schiermonnikoog verongelukte schip De witte Haas door Hylkje de Jong in Pro Memorie 23-1 (met dank aan Piet F. Visser)
“Schiermonnikoog, one of the most beutifull islands in Europe”, CNN op 13 januari
“Schiermonnikoog als Nationaal Park, een landschapsbiografisch essay” door Marijn Molema, Jeroen Wiersma, Mirthe Bos, Kayleigh van der Waard (Rijksuniversiteit Groningen) in opdracht NP, januari 2023
“Kansje op rechten voor het wad” over het Waddendebat in de Tweede Kamer, in LC van 19 januari
“Gaswinning boven Schier nog geen uitgemaakte zaak” in DvhN en LC van 21 januari
“Moedervlekken” over Jan Groendijk en de walvisvaart in LC van 23 januari
“En weg zijn de files in de gangpaden” over de verbouwing van de Spar in DvhN en LC van 14 februari